اسید فرمیک

اسید فرمیک (Formic acid) با فرمول شیمیایی CH₂O₂ ساده‌ترین کربوکسیلیک اسید است که تحت عنوان جوهر مورچه و متانوئیک اسید نیز شناخته می‌شود. نام این اسید از واژه‌ی لاتین “فرمیکا”، به معنای “مورچه” گرفته شده است. در واقع، حشراتی مانند مورچه و زنبور در مواجهه با خطر متانوئیک اسید را از نیش خود آزاد می‌کنند. این ماده بوی تندی دارد و در بسیاری از صنایع از جمله صنایع غذایی، کشاورزی و آرایشی بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، عدم استفاده صحیح از این اسید عوارضی به همراه دارد و ممکن است باعث تنگی نفس شود. در این مقاله، به بررسی خصوصیات، کاربردها، قیمت و روش خرید اسید فرمیک می‌پردازیم.

نکات مهم

• زمان مصرف اسپری اسید فرمیک برای کنه وارو زمستان است.
• اسپری اسید فرمیک برای نگهداری علوفه در دامداری نیز اشتفاده می‌شود.
• کاربرد اسید فرمیک شامل صنایع غذایی، آرایشی بهداشتی و کشاورزی است.

خرید اسید فرمیک

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد قیمت اسید فرمیک و خرید این محصول با ما تماس بگیرید.

جوهر مورچه چیست؟

اسید فرمیک یک اسید آلی است. دلیل این نامگذاری این است که مورچه‌ها هنگام خطر، از نیش خود متانوئیک اسید آزاد می‌کنند. جالب است بدانید این ماده برای اولین بار از توده‌ای مورچه‌ی مرده تولید شد، اما با گذر زمان روش‌های مختلف و ساده‌تری جهت سنتز آن کشف شد.

بر اساس آخرین تحقیقات که توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کرده است، می‌توان این اسید را طی فرایند فتوسنتز مصنوعی از آب و کربن دی اکسید تولید کرد. این اسید ضعیف نقش همه‌جانبه‌ای در زندگی روزمره انسان دارد و می‌توان از آن در طیف گسترده‌ای از صنایع از جمله نساجی، دباغی، کشاورزی، دامداری، فرمولاسیون لوازم آرایشی و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی استفاده کرد.

خصوصیات شیمیایی و فیزیکی

متانوئیک اسید ساده‌ترین کربوکسیلیک اسید است که فرم خالص آن عطری تند و زننده دارد. در جدول زیر، به شرح برخی خصوصیات مهم این ماده می‌پردازیم.

ساختار شیمیایی
فرمول اسید فرمیک	CH2O2
شکل ظاهری	مایع بی‌رنگ
سایر نام‌ها	متانوئیک اسید، جوهر مورچه، هیدروژن کربوکسیلیک اسید
وزن مولکولی	46.025g/mol
دانسیته	1.22g/mol3
CAS number	64-18-6
نقطه جوش	101°C
نقطه ذوب	8.3°C
نقطه اشتعال	69ºC

به طور کلی، می‌توان متانوئیک اسید را در حلال‌های قطبی و برخی هیدروکربن‌ها حل کرد. به عنوان مثال، این اسید آلی در آب، گلیسیرین، اتر، استون، متانول، اتانول و اتیل استات کاملا حل می‌شود، اما در حلال‌هایی مانند تولوئن و بنزن تنها 10% انحلال پذیر است.

از طرفی، این اسید آلی در ترکیباتی همچون اسید سولفوریک(H₂SO₄) و هیدروژن پروکسید (H₂O₂) ترکیب نمی‌شود. همچنین، اگر این ماده در تماس با عوامل اکسید کننده قوی قرار بگیرد، احتمال بروز واکنش انفجاری وجود دارد.

• مقایسه قدرت اسیدی فرمیک اسید و استیک اسید

این اسیدها هر دو به صورت مایعی بی رنگ و محلول در آب یافت می‌شوند، اما اسید فرمیک اسید قوی تری نسبت به اسید استیک است. در متانوئیک اسید گروه کربوکسیلیک اسید به اتم هیدروزن متصل است درحالیکه در اسید استیک گروه متیل به کربوکسیلیک اسید متصل است.

انواع اسید فرمیک

متانوئیک اسید به سه شکل جامد، مایع و گاز یافت می‌شود. مولکول‌های متانوئیک اسید با پیوند هیدروژنی به هم متصل شدند و همین موضوع باعث می‌شود فرم گازی این اسید از قانون گاز ایده‌آل انحراف پیدا کند.

روش تولید

روش های مختلفی برای تهیه‌ی متانوئیک اسید وجود دارد. در زمان‌های دور فردی به نام جان ری متانوئیک اسید را از توده‌‌ای از مورچه‌ها تولید کرد. اما از سال 1896، مارسن برتولو به روش دیگری برای سنتز این ماده پی برد. از آن زمان کشورهای اروپایی متانوئیک اسید را از واکنش کربن مونوکسید (CO) و سدیم هیدروکسید (NaOH) تهیه می‌کنند. در این واکنش حدواسط سدیم فرمات تشکیل می‌شود که اگر آن را با اسید سولفوریک ترکیب کنیم، اسید فرمیک بدست می‌آید.

در روش دیگری که دانشمندان در سال 1980 به آن پی بردند، می‌توان در حضور کاتالیستی مانند کمپلکس روتنیوم، کربن مونوکسید را با الکلی مانند متانول ترکیب کرد و متانوئیک اسید تهیه کرد.

جدیدترین روش تولید متانوئیک اسید

اخیرا محققان توانستند این اسید ضعیف را از طریق فتوسنتز مصنوعی سنتز کنند. در این روش، کربن دی اکسید و آب در حضور نور می‌توانند به متانوئیک اسید و اکسیژن تبدیل شوند. برای انجام این فرایند، محققان از یک کاتالیزور انتخابگر استفاده کردند و  آرگون تک کریستاله را با تیتانیوم دی اکساید واکنش دادند.

کاربرد اسید فرمیک

متانوئیک اسید در طیف گسترده‌ای از صنایع همچون صنایع غذایی، کشاورزی، دامداری، فرمولاسیون محصولات آرایشی، نساجی، تولید چرم و ازمایشگاه‌های تحقیقاتی کاربرد دارد. در این قسمت به شرح آنها می‌پردازیم:

صنایع غذایی

اسید فرمیک خوراکی خاصیت ضد باکتری دارد و مورد تایید FDA است. بنابراین، یک نگهدارنده‌ی محبوب در طیف گسترده‌ای از مواد غذایی به شمار می‌آید.

کشاورزی

گاهی اوقات کشاورزان و دامداران از این اسید آلی استفاده می‌کنند تا باکتری‌هایی مانند E.coli که در خوراک دام‌ها وجود دارد را از بین ببرند. یکی از کاربردهای این اسید در نگهداری خوراک طیور طی فصل زمستان است. به عنوان مثال، پاشیدن اسید روی علف‌های تازه مانع پوسیدگی آنها می‌شود.

مرغداری

اگر غذایی که در مرغداری‌ها استفاده می‌کنند از قبل به اسید فرمیک آغشته نشده باشد احتمال بروز بیماری سالمونلاها در مرغ وجود دارد. در صورتیکه انسان از مرغ، یا تخم مرغ آلوده به این بیماری استفاده کند می‌تواند منجر به مسمومیت غذایی شود. تحقیقات نشان داده است که مصرف 0.5% اسید فرمیک در غذای مرغ‌های آلوده عفونت این بیماری را به طور قابل توجهی کم می‌کنند.

اسید فرمیک برای کنه زنبورداری

از دیگر کاربردهای آن می‌توانیم به زنبورداری اشاره کنیم. یکی از کنه‌های زنبور عسل کنه‌ی واروا است که می‌تواند باعث انتقال ویروس بین زنبورهای عسل شود و آنها را از بین ببرد. یکی از راه‌های از بین بردن کنه واروا استفاده از اسپری اسید فرمیک است.

• زمان مصرف اسپری اسید فرمیک

با توجه به اینکه پیشنهاد می‌شود این ماده در دماهای 10 تا 30 درجه سانتی گراد استفاده شود، ممکن است مصرف آن در فصل تابستان مشکل ساز باشد. بنابراین بهتر است از این اسپری در فصل‌های سردتر سال استفاده کنید.

نساجی

در صنعت نساجی، برای تثبیت رنگ روی بافت پارچه از این اسید آلی استفاده می‌کنند.

لوازم آرایشی بهداشتی

فرمولاتورهای لوازم آرایشی با افزودن متانوئیک اسید،pH محصول را کنترل می‌کند و به علت خواص ضد باکتری این اسید محصول را برای مدت طولانی‌تری سالم نگه می‌دارند.

چرم

متانوئیک اسید یک عامل تثبیت کننده است که در طول فرایند دباغی برای تثبیت رنگ و چربی روی چرم از آن استفاده می‌کنند. در برخی موارد برای تثبیت کردن علاوه بر متانوئیک اسید، از هیدروکلریک اسید و سولفوریک اسید نیز استفاده می‌کنند.

آزمایشگاه‌ها

معمولا در آزمایشگاهای شیمی آلی، از این اسید به عنوان منبعی از یون هیدروژن استفاده می‌کنند. همچنین، اگر در آزمایشگاه به متانوئیک اسید، سولفوریک اسید اضافه کنیم، کربن مونوکسید آزاد می‌شود.

از کاربردهای دیگر این ماده می‌توان به پیلهای سوختی و کاربرد برخی از استرهای فرمات در تهیه‌ی عطرها و طعم دهنده‌ها نیز اشاره کرد.

بازار خرید اسید فرمیک

به نظر می‌رسد با توجه به افزایش تقاضا برای غذای دام و طیور، روند رو به رشدی در انتظار بازار این ماده باشد. از طرف دیگر، جایگزین‌های پیشنهاد شده برای متانوئیک اسید قیمت بالاتری نسبت به این ماده دارند. به همین دلیل، استفاده از آنها چندان به صرفه نیست.

به گزارش سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، از سال 2025 تا کنون مصرف مواد غذایی حداقل 60% افزایش داشته است. از آنجاییکه متانوئیک اسید به عنوان نگهدارنده در صنایع غذایی کاربرد دارد، این آمار پیشبینی می‌کند که مصرف اسید فرمیک در صنایع غذایی نیز رشد چشمگیری داشته باشد.

متانوئیک اسید را از کجا تهیه کنیم؟

شما می‌توانید جهت اطلاع از قیمت اسید فرمیک و خرید این ماده با بهترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت با همکاران ما در صنایع شیمیایی تهران تماس حاصل فرمایید.

MSDS متانوئیک اسید

در صورت تماس این ماده با پوست یا چشم خود، فورا محل آلوده را حداقل به مدت 15 دقیقه با مقدار زیادی آب بشویید و سپس با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.

معمولا عوارض اسید فرمیک و مسمومیت با این ماده شامل سردرد، سرگیجه و تنگی نفس است. در صورت بروز این علائم باید فورا کمک بخواهید. محفظه حاوی این ماده را در محیطی سرد، خشک و با تهویه‌ی مناسب قرار دهید. توجه داشته باشید که این ماده باید در محفظه‌های ضد احتراق بسته بندی شود و آن را از ترکیبات ناسازگاری مانند عوامل اکسیدکننده‌ی قوی، فلزات و بازهای قوی دور نگه دارید.

جمع بندی

اسید فرمیک که احتمالا آن را با نام جوهر مورچه نیز بشناسید، یکی از اسیدهای ضعیفی است که کاربرد گسترده‌ای در زندگی روزمره‌ی انسان‌ها دارد. بسیاری از کشاورزان و دامداران از این اسید استفاده می‌کنند تا از پوسیدن علوفه طی فصل زمستان جلوگیری کنند. همچنین، استفاده از متانوئیک اسید یکی از بهترین روش‌ها برای از بین بردن کنه‌ی واروا است. این ماده در نساجی، دباغی و فرمولاسیون مواد آرایشی نیز کاربرد دارد. متانوئیک اسید ماده‌ای سمی است و حین کار با آن باید به نکات ایمنی نهایت توجه را داشته باشید.

سوالات متداول

کاربرد اسید فرمیک چیست؟

این اسید آلی در صنایع متعددی از جمله کشاورزی، زنبورداری، فرمولاسیون ترکیبات آرایشی بهداشتی، تهیه‌ی چرم و نساجی کاربرد گسترده‌ای دارد.

نام دیگر اسید فرمیک چیست؟

متانوئیک اسید کربوکسیلیک اسید بسیار ساده ای است که تحت عناوین متانوییک اسید و هیدروژن کربوکسیلیک اسید نیز شناخته می‌شود.

قیمت فروش اسید فرمیک صنعتی چقدر است؟

جهت اطلاع از قیمت این اسید آلی کارشناسان ما در واحد فروش می‌توانند به شما کمک کنند.

آیا اسید فرمیک یک اسید قوی است؟

خیر، متانوئیک اسید در دسته اسیدهای ضعیف قرار می‌گیرد. این اسید آلی ساده‌ترین کربوکسیلیک اسید است که تحت عنوان هیدروژن کربوکسیلیک اسید نیز شناخته می‌شود.

چند نوع اسید فرمیک داریم؟

اسید فرمیک به سه شکل جامد، مایع و گاز یافت می‌شود. هر چند، فرم خالص آن تنها به صورت مایعی بی‌رنگ با عطر تند وجود دارد.

منبع

Difference Between Formic Acid and Acetic Acid