کلرید روی چیست؟ یک ترکیب شیمیایی و نمکی است که به دو صورت خشک و آبدار وجود دارد. این ترکیب در صنایع پایین دست شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تا کنون ۹ ساختار کریستالی آن شناسایی شده است. علاوه بر حالت جامد به صورت محلول‌های ۵۰ و ۷۰ درصد نیز وجود دارد. به دلیل حلالیت بالای آن در بسیاری از حلال‌ها، در صنایع مختلف از جمله صنعت کاغذسازی، نساجی، مواد ضدعفونی کننده و بهداشتی و… استفاده می‌شود.
خواص فیزیکی و شیمیایی
این ترکیب شیمیایی دارای فرمول مولکولی ZnCl2 است و دارای انواع مونوهیدارت، دی هیدرات، تری هیدرات، تترا هیدرات و پنتا هیدرات است. به صورت کریستال‌های بی رنگ یا سفید رنگ است. این نمک سفید رنگ جاذب رطوبت است و در آب کاملا حل می‌شود. وقتی رطوبت را به خود جذب می‌کند کریستال‌های آن به هم می‌چسبد و به صورت گلوله‌ای ظاهر می‌شود. جدول زیر برخی خواص فیزیکی و شیمیایی آن را نشان می‌دهد:
| فرمول شیمیایی | ZnCl2 |
| جرم مولکولی | ۱۳۶.۳۱۵ گرم/ مول |
| چگالی | ۲.۹۰۷ گرم/ میلی‌لیتر |
| نقطه ذوب | ۲۹۰ درجه سانتیگراد |
| نقطه جوش | ۷۳۲ درجه سانتیگراد |
| حلالیت در آب | ۴۳۲ گرم/ ۱۰۰ گرم |
| حلالیت | محلول در اتانول، گلیسیرین و استون |
روش تولید کلرید روی
برای تولید کلرید روی خشک از واکنش روی و اسید کلریدریک استفاده می شود. در طی این واکنش ZnCl2 و گاز هیدروژن تولید می‌شود. معادله شیمیایی واکنش آن به صورت زیر است:
Zn + 2HCl --> ZnCl2 + H2
نوع هیدارته آن و محلول آبی آن را می‌توان براحتی با واکنش فلز روی و انواع نمک‌های روی (مانند کربنات روی، اکسید روی و سولفید روی) با اسید کلریدریک تهیه کرد.
ZnS + 2HCl + 4H2O --> ZnCl2(H2O)4 + H2S
نمونه‌های تجاری کلرید روی دارای آب و محصولات حاصل از هیدرولیز ناخالصی‌ها است. برخی از این ناخالصی‌ها را می‌توان با تبلور مجدد از دی اکسان داغ به دست آورد.
کاربردهای کلرید روی
به عنوان عامل شار متالورژی
این ترکیب با اکسید فلزات واکنش می‌دهد و مشتقاتی با فرمول MZnOCl2 را تولید کند. این واکنش مربوط به کاربرد محلول روی کلرید به عنوان شار برای لحیم کاری است. چرا که اکسیدهای غیرفلزی را حل می‌کند و سطح فلز را تمیز می‌کند. به شارهایی که از این محلول استفاده می‌کنند شار قلع نیز می‌گویند.
سنتز ترکیبات آلی
- این ترکیب یک اسید لوئیس مفید در شیمی آلی است. کلرید روی مذاب تبدیل متانول به هگزامتیل‌بنزن را کاتالیز می‌کند.
15CH3OH --> C6(CH3)6 + 3CH4 + 15H2O
- مثال دیگر از کاربرد آن در سنتز ترکیبات آلی شامل کاتالیز کردن سنتز فیشر ایندول و واکنش آسیلاسیون فریدل- کرافتس جهت فعال کردن حلقه آروماتیک است.
- ترکیب اسید کلریدریک و ZnCl2 با عنوان معرف لوکاس شناخته می‌شود و در تهیه آلکیل کلریدها از الکل‌ها بکار می‌رود.
- این ترکسی می‌تواند هالیدهای بنزیلی و هالیدهای آلیلی را فعال کرده تا جانشینی با نوکلئوفیل‌های ضعیف مانند آلکن‌ها به انجام برسند.
در صنعت نساجی و کاغذ
بیش از ۶۴ درصد وزنی/وزنی محلول‌های غلیظ کلرید روی دارای نشاسته، ابریشم و سلولز است. با توجه به تمایل آن به این مواد، به عنوان عامل ضدحریق و در خوشبو کننده‌های پارچه مانند فبروز استفاده می‌شود. همچنین الیاف ولکانیزه با خیساندن کاغذ در محلول این ترکیب ساخته می‌شود.
نارنجک دودی
مخلوط دود دی‌کلرید روی که در نارنجک‌های دودی استفاده می‌شود حاوی اکسید روی، هگزاکلرواتان و پودر آلومینیوم دانه‌ای است که در صورت احتراق، واکنش نشان داده و دود دی‌کلرید روی، کربن و اکسید آلومینیوم را ایجاد می‌کند.
تشخیص اثر انگشت
نین‌هیدرین با اسیدهای آمینه و آمین‌ها واکنش داده و یک ترکیب رنگی بنفش Ruhemann’s (RP) ایجاد می‌کند. سم‌پاشی با محلول زینک کلرید یک کمپلکس RP:ZnCl(H2O)2 با نسبت ۱:۱ تشکیل می‌دهد که با فلوئورسنس مشاهده می‌شود.
ضدعفونی کننده و نگهدارنده چوب
از محلول رقیق این ترکیب به عنوان ضدعفونی‌کننده با نام مایع ضدعفونی کننده برنت مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این ضدعفونی کننده به منظور محافظت از چوب استفاده میشد. همچنین این ترکیب خواصی در نگهداری صنایع کشتی سازی و راه آهن نیز دارد.
درمان سرطان پوست
از این ترکیب در پزشکی برای درمان زخم بافت مرده در سرطان پوست استفاده می‌شود. محصولات مختلفی مانند کانسما یا بلور سیاه، حاوی این ترکیب بوده و به عنوان دارویی برای درمان سرطان استفاده می‌شود.
بازار جهانی فروش و خرید کلرید روی
روی کلرید نمکی طعم دار است که به صورت سفید رنگ رنگ موجود است و محلول های اسیدی در حلال های آلی قطبی مانند استون تشکیل می دهد. جاذب رطوبت است و بنابراین باید دور از بخار آب نگه داری شود. این محصول اغلب در گالوانیزه کردن، لحیم کاری، کنترل بو، چاه های نفت و گاز، کود های مایع، باتری های خشک سلولی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. درآمد حاصل از فروش کلرید روی در سال 2018 حدود 270.9 میلیون دلار بوده است و انتظار می رود تا پایان سال 2028 به رقمی به ارزش 426 میلیون دلار دست پیدا کند. قابل ذکر است که نرخ رشد بازار خرید این ماده در طول دوره پیش بینی از سال 2018 تا 2028 حدود 4.6 درصد براورد می گردد.
برای خرید این محصول با واحد فروش ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول
کلرید روی چه مصارفی دارد ؟
این نمک یونی در بدن نقش مهمی داشته و برای سنتز کلسترول ، پروتئین و چربی ها ضروری است. در صنعت نیز این ماده در تولید سایر ترکیبات شیمیایی ، صنعت نفت و گاز ، نساجی و غیره مورد استفاده فراوان قرار می گیرد.
آیا این ماده یک نمک است ؟
کلرید روی یک نمک معدنی است که از پیوند یونی بین کاتیون روی (Zn2+) و آنیون های کلرید (Cl-) به وجود آمده است.
کلرید روی در دهانشویه چه کاربردی دارد ؟
در دهانشویه ها از این ماده برای از بین بردن بوی بد دهان استفاده می کنند. بر اساس مطالعات صورت گرفته دهانشویه هایی که حاوی روی کلرید و سدیم نیتریت هستند در مقایسه با سایر دهانشویه ها موثرتر هستند.
اگر این نمک حرارت ببیند چه اتفاقی خواهد افتاد ؟
کلرید روی در صورت دریافت حرارت و بالا رفتن دما تجزیه می شود و دو گاز کلرید هیدروژن و اکسید روی آزاد می شوند.
تیم صنایع شیمیایی تهران –
برای دریافت اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.