عوارض پروپیلن گلیکول از سویی سازمان غذا و داروی آمریکا و اروپا بررسی شده است. آنها این ماده را به عنوان افزودنی غذای بی خطر تشخیص داده اند. این ماده شیمیایی حلالی بسیار مناسب است و حلالیتی بهتر از آب دارد. این ماده مایعی سنتزی و جاذب آب است و برای حفظ رطوبت برخی مواد غذایی مناسب است. از آن معمولا در تولید مواد غذایی به عنوان افزودنی، دارویی، ترکیبات شیمیایی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. داشتن اطلاع و آگاهی از خطرات این ماده امر مهمی است. این اطلاعات عموما در MSDS ارئه شده توسط تولیدکنندگان نوشته می شود. در ادامه نکات مهمی در باره خطرات پروپیلن گلیکول آینکه آیا برای سلامتی مضرر است توضیح خواهیم داد.
فهرست مطالب
مصرف پروپیلن گلیکول خوراکی
در یک نگاه کلی این مایع شیمیایی بر رنگ و بو است و نوعی افزودنی غذایی مصنوعی است که به گروه شیمیایی مشابه الکل تعلق دارد. PG معمولاً در بسیاری از غذاهای بسته بندی شده مانند نوشیدنی، سس، نان و کیک، پاپ کورن، رنگ خوراکی، فست فودها، محصولات لبنی یافت می شود. همچنین در داروهای تزریقی مانند لورازپام و برخی کرم ها و پمادهایی که روی پوست اعمال می شوند مانند کورتیکواستروئیدها استفاده می شود. برخی خواص این ماده باعث کاربرد آن، در محصولات بهداشتی و آرایشی، صنایع ساخت رنگ، ضد یخ، سیگارهای الکترونیکی شده است.
گرچه در آمریکا این ماده هم بصورت مستقیم و هم غیر مستقیم به عنوان افزودنی در صنایع غذایی استفاده می شود، اما کاربرد آن در صنایع غذایی اروپا فقط به عنوان حلال رنگ غذایی، امولسیفایر، آنتی اکسیدان و آنزیم مورد استفاده قرار می گیرد. میزان مجاز دوز مصرف پروپیلن گلیکول، 1 گرم در کیلوگرم در محصول نهایی غذایی تعیین شده است.
سازمان بهداشت جهانی حداکثر مصرف پروپیلن گلیکول را 25 میلی گرم برای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز توصیه می کند. این میزان در افرادی که به این ماده حساسیت نشان دادن متفاوت اعلام شده. البته لازم به ذکر است که تا کنون در افراد سالم بدون آلرژی فقط یک مورد مسمومیت با این ماده گزارش شده است. افراد با آلرژی باید سعی کنند از مواد غذایی فرآوری شده میزان کتری استفاده کنند.
خطرات و عوارض پروپیلن گلیکول
طبق تحقیقات و نتایج اعلام شده میزان سمیت پروپیلن گلیکول بسیار پایین است. در هیچ کدام از نتایج مشخص نشده است که باعث سرطان می شود، به ژن ها آسیب می رساند یا در باروری یا تولید مثل اختلال ایجاد می کند و همچنین هیچ موردی از مرگ گزارش نشده است.
بعد از خوردن غذای حاوی پروپیلن گلیکول، حدود 45 درصد آن بدون تغییر توسط کلیه ها دفع می شود. بقیه در بدن به اسید لاکتیک تجزیه می شود. میزان مجاز از این اسید برای بدن مفید است ولی تجمع بیش از حد اسید لاکتیک می تواند منجر به اسیدوز و نارسایی کلیه شود. وجود بالای این اسید در خون باعث اختلال در عملکرد صحیح بدن می شود. برخی از علائم مسومیت و بالا بودن اسید لاکتیک شامل کند شدن تنفس، کاهش ضربان قلب و از دست دادن هوشیاری است. البته درمان در این موارد زیر نظر پزشک با حذف ماده حاوی پروپیلن گلیکول یا درمان های جایگزین دیگر میسر است.
عوارض پروپیلن گلیکول در افراد با نارسایی کلیوی و کبدی
کلیه افراد سالم این ماده را سریع دفع و از خون خارج می کند. اما در افراد با مشکلات کلیوی و کبدی این مشکل می تواند باعث عدم دفع و بروز علایم مسمومیت در آنها شود. به دلیل اینکه محدودیتی در استفاده این ماده در صنایع دارویی وجود ندارد ممکن است بیماران مبتلا به اختلال در عملکرد کلیه یا کبد در معرض خطر طولانی مدت یا دوزهای بالای دارویی قرار گیرند. معمولا برای این افراد دارو های جایگزین تجویز می شود.
عوارض پروپیلن گلیکول در زنان باردار و شیرده و نوزادان
زنان باردار، نوزادان و کودکان زیر چهار سال آنزیمی برای شناخت و شکستن الکل را ندارند. علایم مسمومیت در این افراد در صورت مصرف این ماده به سرعت نمایان می شود. این علایم در نوزادان بسیار خطرناک است. درمان در آنها طولانی تر و گاهی بر سیستم عصبی مرکزی آنها نیز اثر منفی بگذارد. در برخی موارد به نوزادان نارسی که ویتامین های حاوی پروپیلن گلیکول تزریق می شد علایم تشنج دیده می شد. البته تحقیقات وسیعی در این زمینه شکل گرفت و نشان داد دوز های پایین از این ماده در بدن نوزادان قابل تحمل است.
عوارض پروپیلن گلیکول در افراد با مشکلات قلبی
اقدامات اولیه در صورت بروز تماس
1- چشم ها: ابتدا به دقت چشم مصدوم به دقت بررسی شود تا آثاری از ماده آلوده در آن نباشد. سپس با مقدار زیادی آب یا محلول سالین به مدت 20 الی 30 دقیقه شستشو داده شود.
2- پوست: کل ناحیه آلوده پوست فرد مصدوم با آب و صابون شستشو داده شود. اگر علائمی نظیر قرمزی یا سوزش در پوست دیدید با مرکز فوریت های پزشکی جهت انتقال مصدوم تماس بگیرید.
3- استنشاق: ابتدا فرد مصدوم را از ناحیه آلوده دور کرده و او را وادار به کشیدن نفس های عمیق در هوای تازه کنید. اگر علائمی نظیر سرفه، تنگی نفس و سوزش دهان را مشاهده کردید با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
4- بلعیدن: در صورت بلعیدن این ماده، فرد مورد نظر را وادار به استفراغ نکنید. اگر هوشیار است به او یک یا دو لیوان آب دهید و سریعا فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
شرایط نگه داری
پروپیلن گلایکول، دی پروپیلن گلایکول و تری پروپیلن گلایکول موادی پایدار هستند که به روند کنترل خاصی نیاز ندارند. آن ها خورنده نیستند و می توان آن ها را منتقل یا ذخیره کرد.
دور از گرما و احتراق قرار بگیرد. در زمان کار از دستکش های محافظ ، عینک و گارد صورت استفاده شود.
در صورت احتراق از آب یا ضد حریق های مهار کننده الکل یا کپسول CO2 استفاده نمایید.