نیترات نقره، شناخته شده ترین ترکیب نقره است و برای تولید ماده فوتوسنتز هالید نقره به طور گسترده استفاده می شود. نیترات نقره مرطوب و محلول آن در معرض نور به سادگی تجزیه می شود.
این ماده، یک نوع عامل اکسیدکننده است و موجب انعقاد پروتئین با اثر خورندگی در بدن انسان می شود. با گرم کردن تا دمای 444 درجه سانتی گراد به فلز نقره، نیتروژن اکسید و اکسیژن تجزیه می شود. در اثر اعمال جریان الکتریکی به محلول نقره نیترات، فلز نقره بر الکترود آند رسوب می کند. در آب و همچنین محلول آمونیاک به راحتی حل می شود، در الکل ها نسبتا حل می شود ولی در استون، بنزن و اسید سولفوریک و اسید نیتریک غلیظ نامحلول است. حلالیت آن در دمای 20 درجه سانتی گراد تقریبا 216 گرم در 100 میلی لیتر آب بوده و محلول آبی آن دارای خاصیت اسیدی (با pH حدود 6-5) می باشد. روی، کادمیم، قلع، سرب و برخی فلزات دیگر می توانند به سادگی جایگزین فلز نقره در حالت محلول نیترات نقره شوند. مخلوط این ترکیب و گوگرد در اثر ضربه برای مثال با چکش می تواند منجر به انفجار شود.
خواص فیزیکی و شیمیایی
خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده به شرح زیر هستند :
فرمول شیمیایی: AgNO3
جرم مولی: 169/87 گرم بر مول
چگالی: 4/35 گرم بر میلی لیتر در دمای 24 درجه سانتی گراد
نقطه جوش: 440 درجه سانتی گراد
نقطه ذوب: 209 درجه سانتی گراد
این محصول یک ترکیب شیمیایی سوزاننده است که به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده در تولید صنعتی سایر نمک های نقره و به عنوان یک واکنش دهنده در شیمی تجزیه اهمیت دارد.
روش تولید
ابتدا نقره در راکتور وارد می شود، سپس آب مقطر اضافه می شود. سپس اسید نتیریک غلیظ به سیستم افزوده می شود تا زمانی که غلظت آن به 65- 60 درصد برسد. نرخ گرم شدن کنترل می شود تا دما به بالای 100 درجه سانتی گراد برسد، فشار بخار در MPa 2/0 حفظ می شود و واکنش تا 3-2 ساعت ادامه می یابد. گاز نیتریک اکسید از سیستم خارج می شود. مایع حاصل به یک تانک پمپ می شود و با افزودن آب مقطر رقیق می شود تا زمانی که چگالی نسبی آن به 1/7 – 1/6 برسد. پس از گذشت مدت زمان 10 ساعت و سرد شدن، مایع فیلتر می شود تا ناخالصی هایی مانند کلرید نقره حذف شود. محصول این مرحله به یک تبخیر کننده فرستاده می شود تا تحت فشار کاهشی تبخیر شود. محصول این مرحله خنک شده، کریستالیزه می شود و تحت خلا خشک می شود تا نیترات نقره نهایی بدست آید.
واکنش های شیمیایی
از واکنش های معروف silver nitrate می توان به واکنش آن با اسید کلریدریک اشاره کرد که در نتیجه آن رسوب سفید رنگ نقره کلرید و اسید نیتریک تولید می شود :
برخی از واکنش های شناخته شده نیترات نقره عبارت است از:
- واکنش ته نشینی و یا واکنش کئوردیناسیونی با برخی از مواد
- واکنش با هیدروژن سولفید و تشکیل رسوب سیاه سولفید نقره
- نیترات نقره می تواند با پتاسیم کرومات واکنش داده و رسوب قرمز کرومات نقره تشکیل دهد.
- با دی سدیم هیدروژن فسفات واکنش داده و رسوب زرد رنگ فسفات نقره تشکیل دهد.
- در واکنش با یون های هالوژن، رسوب هالید نقره تشکیل می دهد.
- واکنش با یون های اگزالات و تشکیل رسوب سفید رنگ اگزالات نقره
کاربرد نیترات نقره
محصول فوق از واکنش اسید نیتریک و نقره تشکیل می شود. در کاربردهایی مانند تولید آینه های نقره، رنگ مو، نقره کاری، تولید جوهر نامرئی و ماندگار و … مصرف دارد. نیترات نقره در محیط آزمایشگاهی به عنوان شناساگر یون های کلر، برم و ید استفاده می شود. برای مثال، محیط را در حضور کلر، سفید و در حضور برم زرد کمرنگ و در حضور ید زرد می کند.
همچنین به عنوان شناساگر برای یون های کربنات ،هیدروکسید، سولفید و فسفات استفاده می شود. برای مثال محیط را در حضور کربنات، سبز کمرنگ و در حضور هیدروکسید قهوه ای و در حضور سولفید سیاه می کند. نیترات نقره در میادین نفتی برای تعیین یون های کلرید در آب و سیالات حفاری استفاده می شود.
در بیولوژی معمولا در رنگ آمیزی ژل های پروتئینی برای رنگ آمیزی پروتئین ها استفاده می شود، چون در شرایط pH اسیدی ضعیف یا خنثی با بقایای آمینواسید منتخب پیوند می دهد. این ترکیب در رنگ آمیزی نوکلئیک اسید و کروموتوگرافی لیپیدها و در میکروسکوپی الکترونی روبشی و شناسایی کلسیم در بافت ها استفاده می شود. نیترات نقره منبعی از یون های نقره برای مطالعات بیولوژیکی مانند مطالعات سم شناسی در حیوانات دریایی و مخمرها می باشد.
همچنین در خلوص بالا در تهیه نمک های نقره برای عکاسی کاربرد دارد و ماده آغازین برای عکاسی بر پایه مواد شیمیایی می باشد.
کاربرد در پزشکی
- درمان عفونت و سوزش چشم
- این ماده بر سطح پوست و غشاهای مخاطی استعمال می شود و به توقف رشد پوست اضافی یا بافت کمک می کند.
- همچنین می تواند برای کمک به رشد بافت جدید در جراحت های عمیق طولانی مدت استفاده شود.
- این ماده برای حذف بافت های مرده و عفونی و جلوگیری از رشد اضافی بافت در اطراف زخم های مزمن و برداشتن زگیل کاربرد دارد.
- نیترات نقره برای مصارف طبی به صورت ماتیکی یا محلول های با غلظت 0/01 تا 10 درصد در آب وجود دارد. مدل ماتیکی برای درمان زگیل و بافت های دانه ای و جراحت های عمیق استفاده می شود.
- محلول %1 این ماده به عنوان قطره چشم برای جلوگیری از بیماری چشمی در نوزادان تازه متولد شده با بیماری های عفونی مشخص استفاده می شود.
مراجع
Anwer, M.S., Y. Ashraf, M. Hussain, M. Ashraf and A. Jamil. 2012. Citric acid mediated phytoextraction of cadmium by maize (Zea mays L.). Pak. J. Bot., 44(6): 1831-1836
Haider, S. and R. Azmat. 2012. Failure of survival strategies in adoption of heavy metal environment in Lens culinaris and Phaseolus mungo. Pak. J. Bot., 44(6): 1959-1964
Hirsch, M.P. 1998. Availability of sludge-borne silver to agicultural crops. Environ Toxicol Chem., 17: 610-624
Sahandi, S.M., A. Sorooshzadeh, S. Rezazadeh and H.A. Naghdibadi. 2011. Effect of nano silver and silver nitrate on seed yield of Borage. J. Medicinal Plants Res., 5(2): 171-175
تیم صنایع شیمیایی تهران –
برای دریافت اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.