اسید فسفریک (Phosphoric acid) با فرمول شیمیایی H3PO4 یکی از پرکاربردترین اسیدهای آلی در صنایع مختلف است. این اسید به عنوان ماده اولیه تولید نوشابه شناخته میشود. علاوه بر این، از آن در تهیه کودهای شیمیایی برای تامین فسفر مورد نیاز گیاهان استفاده میکنند. این ماده خاصیت خورندگی دارد. بنابراین، حین کار با آن باید از تجهیزات ایمنی استفاده کنید. در این متن، به بررسی خصوصیات، روش تهیه و کاربردهای این ماده میپردازیم. سپس، نکات ایمنی که لازم است حین کار با این ماده از آن اطلاع داشته باشید را شرح میدهیم.
خرید اسید فسفریک
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد قیمت، و خرید اسید فسفریک با بهترین کیفیت و مناسبترین قسمت با همکاران ما در صنایع شیمیایی تهران تماس بگیرید.
خصوصیات شیمیایی و فیزیکی
این ماده شیمیایی به صورت پودر سفید رنگ و بدون بو یافت میشود که طعم ترشی دارد. برخی از مهمترین خصوصیات این ماده در جدول زیر به اختصار آورده شده است.
فرمول شیمیایی |
H3PO4 |
CAS number |
7664-38-2 |
جرم مولکولی |
97.995 g/mol |
نقطه جوش |
407 °C |
نقطه ذوب |
42.4 °C |
دانسیته |
1.9 g/cm³ |
pH |
1.5 |
این ماده در آب و اتانول انحلال پذیر است. میزان انحلال پذیری این اسید در آب به 548g در 100g آب میرسد. این ماده در دو گرید صنعتی و خوراکی یافت میشود.
اسید فسفریک چگونه تولید میشود؟
برای سنتز این اسید ابتدا P2O5 را در آب حل میکنند و با گرم کردن این ترکیب، واکنش زیر انجام میشود.
P2O5 + 3H2O ⇌ 2H3PO4
یکی دیگر از روشهای تولید این ماده واکنش فسفر با اسید نیتریک است.
P + 5HNO3 → H3PO4 + H2O + 5NO2
کاربرد اسید فسفریک
این ماده به طور گسترده در صنایع غذایی، کشاورزی، داروسازی و تصفیه آب مورد استفاده قرار میگیرد. در ادامه، به بررسی جزئیتر هر یک از این ترکیبات میپردازیم.
کاربرد اسید فسفریک در داروسازی
این ماده در دندانپزشکی برای یکنواخت کردن سطح دندان و ضد عفونی کردن آنها مورد استفاده قرار میگیرد. زیرا، این ماده اسیدی است و باکتریها نمیتوانند در محیطهای اسیدی تکثیر و رشد پیدا کنند. این اسید در تولید دهانشویهها نیز مورد استفاده قرار میگیرد زیرا باعث سفید شدن دندان میشود.
یکی دیگر از کاربردهای این ماده در داروسازی به سنتز داروهای ضد تهوع برمیگردد.
موارد استفاده از اسید فسفریک در تصفیه آب
این ماده در صنعت تصفیه آب برای کنترل خوردگی مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده به دلیل خاصیت اسیدی که دارد مانع رشد باکتریها میشود. بنابراین، برای کنترل رشد این میکرواورگانیسمها و ضد عفونی آب تصفیه شده کاربرد دارد.
تنظیم pH
از طرف دیگر، در صورت استفاده از ترکیبات شیمیایی قلیایی، آب تصفیه شده خاصیت قلیایی پیدا میکند. جالب است بدانید با افزودن اسید فسفریک میتوان این خاصیت قلیایی را خنثی کرد و از آن به عنوان عامل کنترلکننده استفاده کرد.
کاربرد اسید فسفریک در صنایع غذایی
فسفر موجود در این اسید به برای سلامت استخوانها و دندان ضروری است. این عنصر شیمیایی به شما کمک میکند پس از تمرین ورزشی سخت، عضلات خود را بازیابی کنید. معمولا غذاهایی مانند لبنیات، گوشت و لوبیا مقدار زیادی فسفر دارند. اسید فسفریک ماده شیمیایی حاوی مقدار زیادی فسفر است که در صنایع غذایی کاربرد گستردهای دارد.
نوشابه
یکی از عمدهترین کاربردهای این ماده به نوشابه برمیگردد. هر قوطی نوشابه کوکا کولا حاوی 50 الی 60 میلی گرم اسید فسفریک است.
مربا، پنیر و گوشت
این ماده در محصولات غذایی مانند مربا، پنیر و گوشت نیز کاربرد دارد زیرا به تنظیم اسیدیته و جلوگیری از رشد باکتریها و خراب شدن این محصولات کمک میکند. در نتیجه، یکی از مهمترین تاثیرات این ماده در محصولات غذایی افزایش ماندگاری آنهاست.
مقدار مجاز مصرف
معمولا، میزان اسید فسفریک استفاده شده در تهیه مواد غذایی در برچسب مواد اولیه نوشته شده است. برای بیشتر بزرگسالان مصرف 4000 میلی گرم فسفر در روز ایمن است اما باید توجه داشته باشید که مصرف بیش از اندازه این ماده خطرات جدی برای سلامت شما دارد.
کاربرد اسید فسفریک در کشاورزی
یکی از گستردهترین کاربردهای این ماده به صنعت کشاورزی برمیگردد. این ماده حاوی مقدار زیاید فسفر است. فسفر برای رشد گیاهان و سلامت آنها عنصری ضروری به شمار میآید. بنابراین، از این ماده در تولید کودهای شیمیایی برای تامین عنصر مورد نیاز گیاهان استفاده میشود. توجه داشته باشید که به دلیل خاصیت خورندگی این ماده نمیتوان از آن به عنوان ماده خام استفاده کرد.
اسید فسفریک برای گوجه فرنگی
کود حاوی این اسید برای رشد نهال گوجه فرنگی ضروری است. نهال گوجه فرنگی از این عنصر برای رشد ریشه و میوهدهی گیاهان استفاده میشود.
میزان مصرف اسید فسفریک در هکتار
با توجه به شرایط گیاهان موجود در زمین کشاورزی، میتوان از مقادیر متفاوتی اسید فسفریک استفاده کرد. به این نکته توجه داشته باشید که شما نمیتوانید بیش از 18 گرم از این اسید را در 10 لیتر آب حل کنید.
زمان مصرف اسید فسفریک در کشاورزی
معمولا قبل از کاشتن بذر از کودهای حاوی این ماده استفاده میکنند تا گیاه فسفر لازم برای ریشهدهی و رشد را داشته باشد.
خطرات اسید فسفریک
تماس این اسید با پوست و چشم بسیار خطرناک است. بنابراین، حین کار با این اسید حتما از تجهیزات ایمنی مانند عینک و دستکش استفاده کنید.
در صورت بروز هرگونه مشکل، علاوه بر تماس با فوریتهای پزشکی به نکات زیر توجه داشته باشید:
- پوست: تماس این ماده با پوست و مو منجر به ایجاد سوختگی میشود. در صورت بروز چنین اتفاقی فورا محل تماس را با آب فراوان بشویید.
- چشم: اگر این ماده به چشم شما برخورد کرد، چشمان خود را برای چند دقیقه با آب بشویید.
- استنشاق: استنشاق بخارات این اسید به دستگاه تنفسی آسیب میزند. اگر در مرض بخارات این ماده قرار گرفتید فورا از محل آلوده خارج شوید و به مکانی بروید که هوای تازه در آن جریان داشته باشد.
- بلعیدن: در صورت بلعیدن این ماده به هیچ عنوان خود را مجبور به استفراغ نکنید و دهان خود را با آب بشویید.
مسمومیت با این ماده علائمی همچون حالت تهوع، سردرد و تنگی نفس را در پی دارد. این ماده خاصیت خورندگی دارد و بلع آن باعث سوختن دستگاه گوارش میشود.
جمع بندی
این ماده به طور گسترده در تولید کودهای شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرد. زیرا، میتوان از آن برای تامین فسفر مورد نیاز گیاهان استفاده کرد. علاوه بر این، موادغذایی مانند نوشابه نیز حاوی مقدار زیادی از این اسید هستند. این ماده خاصیت خورندگی دارد و تماس مستقیم با آن خطرناک است. بنابراین، حین کار با این ماده حتما از تجهیزات ایمنی استفاده کنید.
تیم صنایع شیمیایی تهران –
محصول با کیفیت
محمدی –
سلام. کاربرد اسید فسفریک در دندانپزشکی چیه؟
تیم صنایع شیمیایی تهران –
سلام. اسید فسفریک در دندانپزشکی برای یکنواخت کردن سطح دندان و ضد عفونی کردن آنها مورد استفاده قرار میگیرد.