---

مواد شیمیایی در صنایع آرایشی و بهداشتی

یکی از مسائلی که ما روزانه با آن سر و کار داریم زیبایی است. از انواع مواد آرایشی و بهداشتی استفاده می کنیم تا بتوانیم زیبایی و سلامت پوست خود را تضمین کنیم. از کرم های مرطوب کننده و ضد آفتاب ها گرفته تا لوسیون ها و شامپو ها درمانی در این دسته ترکیبات قرار دارند. در گذشته از مواد طبیعی مانند عصاره میوه ها و گیاهان به منظور ایجاد زیبایی و سلامت پوست استفاده می شد. اما امروزه با افزایش تقاضا برای این محصولات، استفاده از ترکیبی از مواد شیمیایی و طبیعی راه حل مناسبی برای پاسخگویی به این نیاز است. در این مقاله با انواع مواد شیمیایی در صنایع آرایشی و بهداشتی، فواید و مضرات آن ها آشنا خواهیم شد.

تعریف مواد آرایشی و بهداشتی

مواد آرایشی تحت عنوان مواد شیمیایی صنعتی تعریف می شوند که قابلیت استفاده بر روی پوست بدن انسان، دهان و دندان را داشته باشد و بتواند جایگزین مناسبی برای منابع طبیعی باشد. ما از مواد آرایشی و بهداشتی در مصارف مختلف شامل پاک کننده ها، عطرها، محافظت کننده، تغییر دهنده ظاهر و یا بوی بدن استفاده می کنیم.

در مقابل برخی از این مواد به عنوان مواد درمانی استفاده می شوند و ادعا می کنند می توانند روند مشکلات پوستی بدن را درمان می کنند و حتی گاها تسکین دهنده نیز هستند، و یا از بیماری و نقص های پوستی جلوگیری می کنند. این تمایز بدین معناست که شامپوها و دئودورانت ها در رده لوازم آرایشی قرار می گیرند، در حالیکه شامپوهای ضد شوره و مواد ضد تعریق به عنوان مواد آرایشی درمانی در نظر گرفته می شوند.

تحقیقات نشان می دهند که هر یک از مواد آرایشی و بهداشتی موجود حاوی حدود 15 تا 50 نوع ماده شیمیایی هستند. این مواد جایگاه ویژه ای در زندگی روزمره انسان ها به ویژه خانم ها دارد و می توان تخمین زد هر نفر به طو میانگین 9 تا 15 ماده آرایشی را استفاده می کند. این مقدار نشان دهنده عدد بسیار بالا در مصرف این مواد و اهمیت بالای آن ها در زندگی ما است.

کدام مواد شیمیایی در مواد آرایشی و بهداشتی کاربرد دارند؟

در ادامه با انواع مهم ترین مواد شیمیایی مورد استفاده در انواع ترکیبات آرایشی و بهداشتی آشنا خواهیم شد:

آب

از مهم ترین و پرمصرف ترین موادی که در تولید انواع مواد آرایشی کاربرد دارد آب است. آب به عنوان یک حلال ایمن و بی خطر، بهترین انتخاب برای تولید مواد آرایشی است. از آنجاییکه 70 درصد بدن ما را آب تشکیل می دهد، بنابراین مواد بر پایه آب نیز می توانند سازگاری بسیار خوبی با پوست داشته باشند. آب در بسیاری از شامپوها، کرم ها، مرطوب کننده ها، انواع لوسیون ها، دئودورانت ها و... وجود دارد.

امولسیفایر

از مهم ترین مواد تشکیل دهنده مواد آرایشی و بهداشتی امولسیفایرها هستند. این ترکیبات موجب توزیع مناسب ذرات روغنی در فاز آبی می شوند و در نتیجه آن میزان برهمکنش دو فاز نیز افزایش می یابد. از جمله انواع امولسیفایر ها می توان به تویین 20، استئاریل الکل و... اشاره کرد. از امولسیفایرها در انواع شامپوها، لوسیون ها و کرم ها به منظور ایجاد بافت یکدست و منسجم استفاده می شود.

نگهدارنده ها

مواد آرایشی و بهداشتی که تهیه می شوند برای ماندگاری و جلوگیری از فساد نیاز به نگهدارنده دارند. نگهدارنده ها ترکیباتی هستند که به دلیل خواص آنتی باکتریال و ضد میکروبی ای که دارند از رشد هرگونه قارچ و کپک جلوگیری کرده و ماندگاری و طول عمر محصول را افزایش می دهند. به طور معمول مقدار نگهدارنده موجود در مواد آرایشی و بهداشتی بسته به نوع محصول بین 0.01 تا 0.5 درصد است. محصولاتی که بر پایه آب هستند از آنجاییکه امکان رشد باکتری در آن ها بیشتر است حاوی نگهدارنده بیشتری هستند. از جمله مواد نگهدارنده می توان به استئاریل الکل، گلیسیرین، سدیم فلوراید و... اشاره کرد.

غلظت دهنده ها

این ترکیبات با توجه به ساختار خود و ویژگی هایی که دارند برای ایجاد بافت خوب و غلظت مناسب استفاده می شود و اصطلاحا موجب قوام آمدن محصول می شود. این ترکیبات در چهار دسته چرب، طبیعی، معدنی و مصنوعی قرار می گیرند. غلظت دهنده های چرب در دمای اتاق به صورت جامد هستند و یک غلظت طبیعی را به محصولات می دهند. از جمله این مواد می توان به وکس، اسید استئاریک، وازلین و... اشاره کرد.

غلظت دهنده های طبیعی ترکیبات پلیمره هستند و اکثرا به عنوان جاذب آب عمل می کنند. ترکیباتی مانند ژلاتین و هیدروکسی اتیل سلولز در این دسته مواد قرار می گیرند. این ترکیبات باعث تورم و همچنین افزایش ویسکوزیته محصول می شوند.

غلظت دهنده های معدنی نیز ترکیباتی طبیعی هستند که با جذب آب و روغن موجود در محیط، میزان ویسکوزیته را افزایش می دهند. از جمله آن ها می توان به سیلیکا، منیزیم آلومینیوم سیلیکات و... اشاره کرد.

اخرین دسته نیز غلظت دهنده های مصنوعی هستند که انواع مختلفی داشته و بسته به نوع محصول تولید شده می تواند جاذب آب باشد و غلظت مورد نظر را ایجاد کند. از جمله آن ها می توان به آکریلیک اسید اشاره کرد.

نرم کننده

نرم کننده ها موادی هستند که قابلیت حفظ آب در ساختار خود را دارند و به همین دلیل می توانند موجب نرمی ولطافت پوست شوند. بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی مانند مرطوب کننده ها، شامپو ها، رژ لب ها و لوسیون ها حاوی این مواد هستند. نرم کننده ه به دو صورت طبیعی و مصنوعی هستند. نوع طبیعی آن ها همان روغن های طبیعی مانند روغن زیتون، روغن نارگیل، موم زنبور عسل هستند. نرم کننده های مصنوعی نیز شامل گلیسیرین، بوتیل استئارات و... هستند.