سوختگی با اسید هیدروفلوریک غلیظ (HF) بسیار جدی است و عوارض قابل توجهی دارد. مواجهه با محلول یا بخارات غلیظ اسید هیدروفلوئوریک باعث سوختگی شدید، مشکلات متابولیک، ریوی و آریتمی قلبی می شود حتی در موارد شدید تر به سرعت منجر به مرگ می شود. سوختگی های بزرگتر از 160 سانتی متر مربع ممکن است منجر به سمیت سیستمی جدی در بدن شود. تسکین درد یکی از نشانه های اثربخشی درمان است بنابراین استفاده از هر گونه داروی ضد درد توصیه نمی شود.
فهرست مطالب
مکانیسم سوختگی با اسید هیدروفلوریک
اسید هیدروفلوریک (HF) یک اسید معدنی بسیار قوی است. اسید فلوئوریک و اسید هیدروفلوئوریک در محلول های آبی از نظر ظاهری از بی رنگ تا محلول رنگی متفاوت هستند. HF بوی تند دارد و به شدت خورنده است.
مکانیسم اول : اثرات قرار گرفتن در معرض HF ممکن است بسته به قدرت محلول با تاخیر متفاوت ظاهر شود.
- محلول حاوی بیش از 50 درصدHF به سرعت اثرات زیان بار خود را نمایان کرده و سوختگی و درد ناشی از آن سریع تر اتفاق می افتد.
- علایم سوختگی با محلول حاوی 20 تا 50 درصد HF ممکن است با تاخیر 1 تا 8 ساعت بروز کند.
- علایم مواجهه با محلول با غلظت کمتر از 20 درصد حدود 24 ساعت بعد ممکن است علایم خود را نشان دهد. این علایممی تواند مشکلات و اختلالاتی در تنفس یا در پوست باشد.
مکانیسم دوم: تخریب بافت توسط یون‌های فلوراید است. اسید به شدت چربی دوست است و به راحتی به عمق بافت نفوذ می کند. این اسید یون هیدروژن اسیدی و یون فلوراید خود در حضور کاتیون‌هایی مانند کلسیم و منیزیم آزاد می‌کند. این واکنش اغلب عامل درد است و منجر به هیپوکلسمی و در شرایط حاد تر منجر به هیپرکالمی می شود.
یون های فلوراید می تواند به سرعت از طریق پوست جذب و به بافت های زیرین حمله کرده و وارد جریان خون شده و باعث سوختگی شدید در عمیق ترین قسمت های بافت پوست شود. نفوذپذیری به غشای سلولی پتاسیم با کاهش موضعی کلسیم افزایش می یابد. علاوه بر این، اعتقاد بر این است که یون های فلوراید به طور مستقیم پمپ های Na+K+ را مهار می کنند. هر دو منجر به هیپرکالمی موضعی، دپلاریزاسیون عصبی و درد شدید می شوند.
اگر فردی که دچار سوختگی HF بیشتر 25 سانتی متر مربع یا مسمومیت گازی اسید هیدروفلوریک شد باید به سرعت در بخش مراقبت های ویژه بستری و به مدت 24 تا 48 تحت نظر قرار گیرد. خونگیری برای بررسی سطح فلوراید، پتاسیم و کلسیم جهت بررسی کاهش میزان فلوراید و بهبود هیپرکالمی بسیار ضروری است.
شما میتوانید برای اطلاعات بیشتر از محصول اسید فلوئوریدریک و کاربرد آن به لینک آن در سایت مراجعه کنید.
اثرات سیستمیک سوختگی با اسید هیدروفلوریک
اثرات سیستمیک در درجه اول مربوط به اختلالات الکترولیتی مانندهیپوکلسیمی، هیپومنیزیمی، اسیدوز، فلوروز و هیپرکالمی است که می تواند منجر به اختلال در عملکرد کلیه، کبد و قلب شود. یون‌های فلوراید به کلسیم و منیزیم متصل می‌شوند و این فرآیند ممکن است با سرعتی فراتر از توانایی بدن برای جایگزینی کلسیم و منیزیم توسط سرم ها اتفاق بیافتد. در اکثر موارد، شواهد بالینی هیپوکلسمی وجود ندارد. بنابراین، بیماران پرخطر باید توسط الکتروکاردیوگرافی از نظر فاصله QT طولانی مدت و آریتمی ارزیابی شوند و تحت نظارت قلبی قرار گیرند اعتقاد بر این است که علاوه بر ایجاد هیپوکلسمی، یون های فلوراید با مهار آدنیلات سیکلاز مستقیماً برای سلول های میوکارد سمی هستند. برای سوختگی شدید HF، سطح الکترولیت سرم باید فوراً به دست آید و سپس به طور مکرر مطابق با میزان مواجهه بالینی و درگیری سیستمیک کنترل شود.
جایگزینی کلسیم در گروه های پرخطر حتی قبل از تعیین سطح کلسیم می تواند انجام شود و ضرری نخواهد داشت. در صورت اثبات هیپوکلسمی نیاز به تزریق گلوکونات کلسیم و بررسی سطح آن خواهد بود. دفع سریع ادرار و قلیایی شدن ادرار به حذف یون فلوراید کمک خواهد کرد. همچنین همودیالیز باعث کاهش سطح فلوراید و درمان هیپوکلسمی پایدار در کنار تزریق کلسیم می شود. در برخی موارد اگر سمیت شدید باشد علاوه بر انفوزیون داخل وریدی کلسیم نیاز به برداشتن فوری سوختگی با جراحی و حذف منبع بافتی یون های فلوراید ضروری است. البته این سناریو بسیار نادر است و هیچ مطالعه کنترل شده ای وجود ندارد که مزیتی را نسبت به ادامه احیاء نشان دهد.
انواع مواجهه با اسید هیدروفلوریک
تماس HF با پوست:
به محض تماس محلول آبی سوختگی به رنگ قرمز، سفید یا خاکستری به دلیل انعقاد بافت پوست رخ می دهد.
اقدامات اولیه:
- تماس با فوریت های پزشکی و شروع به اقدامات اولیه تا حضور پزشک
- تمام لباس ها باید برداشته شود و شستشوی سریع و دوش ایمنی با مقادیر فراوان آب برای حذف HF اضافی صورت بگیرد. شستشوی سریع از اهمیت بالایی برخوردار است.
- پس شستشو هدف غیرفعال کردن یون‌های فلوراید آزاد است که به بافت‌های عمیق‌تر نفوذ کرده‌اند. در گذشته از ترکیبات منیزیم یا ترکیبات مبتنی بر آمونیوم (مانند هیامین) برای ترویج تشکیل نمک فلوراید نامحلول استفاده می‌شد، اما این ترکیبات در مقایسه با ژل کلسیم نه تنها مؤثرتر نبودند بلکه باعث سمیت سیستمیک نیز می‌شدند. ژل گلوکونات کلسیم یک روش استاندارد برای درمان سوختگی HF است. بهتر است از ژل گلوکونات کلسیم 2.5٪ هر 15 دقیقه یکبار بر روی پوست ماساژ دهید تا زمانی که درد ناپدید شود. در هنگام استفاده اولیه از ژل باید دستکش پوشیده شود تا فرد ماساژ دهنده یا خود مصدوم در نواحی دیگر دچار سوختگی نشود.
- می توان از روش غوطه ور کردن در آب سرد یا کمپرس سرد محل آسیب دیده در صورت امکان استفاده کرد. غوطه وری برای نواحی انگشتان دست و پا می تواند مناسب باشد البته کمپرس باید هر 2-4 دقیقه عوض شود.
- به هیچ عنوان از مسکن یا ضد درد استفاده نکنید.
انواع ژل گلوکونات کلسیم
ژل گلوکونات کلسیم 2.5٪
برای بدست آوردن 100 سی سی ژل گلوکونات کلسیم 2.5٪ باید 75 سی سی نرمال سالین با 25 سی سی گلوکونات کلسیم 10 درصد را مخلوط کنید.
ژل گلوکونات کلسیم 1٪
برای بدست آوردن 100 سی سی ژل گلوکونات کلسیم 1٪ باید 90 سی سی نرمال سالین با 10 سی سی گلوکونات کلسیم 10 درصد مخلوط شود
نرمال سالین نقش روان کننده محلول را دارد. این به طور گسترده ای برای کمک های اولیه و درمان اولیه سوختگی HF استفاده می شود.
از مزایای ژل می توان به استفاده آسان، بدون درد و غیر تهاجمی آن اشاره کرد. گاهی ممکن است مقادیر زیادی مورد نیاز باشد و زیرا نفوذناپذیری پوست در برابر کلسیم، عمق نفوذ آن را محدود می‌کند.
حمل این ژل راحت است و می توان از آن برای درمان سوختگی های کوچک استفاده کرد و نیاز به توصیه پزشک ندارد.
تماس با چشم
- اگر این اسید با چشم ها در تماس قرار گیرد به سرعت به ساختار داخلی آن نفوذ می کند.
- در صورت تماس چشم ها را با پلک باز مرتب بشویید و حتما با فوریت های پزشکی تماس حاصل نمایید
- در آسیب های چشمی به هیچ عنوان از محلول زفیران و… استفاده نشود زیرا باعث تحریک بیشتر چشم می شود.
مسمومیت استنشاقی:
- استنشاق غلظت های بالا این اسید باعث گلوتیت (انسداد راه هوایی) و ادم حاد ریوی می شود.
- فرد باید فورا به فضای باز انتقال پیدا کرده و تا حضور پزشک معالج علایم حیاتی آن مورد بررسی قرار بگیرد.
- در صورت ایست تنفس به فرد تنفس مصنوعی داده شود ولی از تنفس دهان به دهان به شدت خوداری شود. می توان از ماسک 100 درصد اکسیژن یا نبولایزر استفاده کرد.
مسمومیت بلع:
- به فرد مصدوم آب به میزان یک یا 3 لیوان بدهید و از خوراندن سایر نوشیدنی ها به شدت خودداری کنید.
- فرد مصدوم را وادار به استفراغ نکنید.
- فرد مصدوم باید به مدت 24 تا 48 تحت مراقبت های ویژه باشد و سرم کلسیم، پتاسیم دریافت کند و میزان سطح این عناصر باید توسط آزمایش خون برای جلوگیری از هیپوکلسمی و… اندازه گیری شود.